e-Μαθήματα του 5ου ΕΠΑΛ Ηρακλείου

Τεχνολογία Υλικών– ΓΥΑΛΙ (Ερωτήσεις & Απαντήσεις)

  1.Να αναφέρετε τα κυριότερα συστατικά του γυαλιού?

ΑΠ:Το γυαλί παράγεται με την ανάμειξη άμμου (στην οποία περιέχεται το οξείδιο του πυριτίου SiO₂), οξειδίων νατρίου, καλίου και ασβεστίου. (σ. 70)

  2.Πως μπορεί να μειωθεί η θερμοκρασία τήξης του γυαλιού?

ΑΠ: Η θερμοκρασία τήξης του γυαλιού μειώνεται με την πρόσθεση μεταλλικών οξειδίων ή συλλιπασμάτων, όπως οξείδια νατρίου, καλίου, ασβεστίου και μολύβδου. Επίσης, το θρυμματισμένο γυαλί βοηθά στο να χαμηλώνει το σημείο τήξης. (σ. 71)

 3.Ποιες χρωστικές μπορούν να προστεθούν στο γυαλί για να μεταβάλουν το χρώμα του?

ΑΠ: Με την πρόσθεση μεταλλικών οξειδίων το χρώμα του γυαλιού μεταβάλλεται. Στην αρχαιότητα, ο χαλκός χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή σκούρου πράσινου, ανοιχτού μπλε ή ρουμπινί κόκκινου γυαλιού. Το κοβάλτιο δίνει γυαλί με βαθύ μπλε χρώμα. Το μαγγάνιο δίνει κιτρινωπό ή μοβ γυαλί.  (σ. 71)

 4.Περιγράψτε την τεχνική του μωσαϊκού για την κατασκευή ενός γυάλινου σκεύους?

ΑΠ: Η τεχνική του μωσαϊκού είναι μια τεχνική σύντηξης γυάλινων ράβδων διαφορετικών χρωμάτων. Οι γυάλινες ράβδοι τραβιούνται εν θερμώ σε μικρές διαμέτρους, στη συνέχεια ψύχονται, κόβονται σε μικρά μήκη και τοποθετούνται σε ένα καλούπι που έχει το επιθυμητό σχήμα του αντικειμένου. Τοποθετείται ένα εξωτερικό καλούπι πάνω στο πρώτο, για να παραμείνουν οι ράβδοι στη θέση τους και το σύστημα αυτό μπαίνει σε κλίβανο, για να συντηχθούν οι ράβδοι.(σ. 72-73)

 5.Πως γίνεται το φύσημα του γυαλιού?

ΑΠ: Υπάρχουν δύο μέθοδοι φυσήματος του γυαλιού. Το ελεύθερο φύσημα και το φύσημα σε καλούπι. Και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιείται σιδερένιος σωλήνας φυσήματος μήκους 1 – 1,5 m και διαμέτρου 2cm, που το άκρο του έχει σχήμα αχλαδιού. Ο εξειδικευμένος τεχνίτης αποσπά με το άκρο του σωλήνα μια μπάλα μαλακού γυαλιού, την οποία ρολάρει πάνω σε μια επίπεδη, λεία επιφάνεια.

Αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί καλούπι, τότε η μπάλα αυτή τοποθετείται μέσα στο καλούπι, και φυσιέται αέρας μέσω του σωλήνα, ώστε το γυαλί να πάρει το σχήμα του καλουπιού.

Στην περίπτωση του ελεύθερου φυσήματος, ο τεχνίτης ρολάρει και πάλι μπρος και πίσω το λιωμένο γυαλί, ώστε να γίνει κυλινδρικό και ομόκεντρο με το σωλήνα φυσήματος, φυσώντας παράλληλα και αέρα, ώστε να δημιουργηθεί μια φυσαλίδα στο επιθυμητό μέγεθος. Για την ενίσχυση του φυσήματος και του αποτελέσματος, ο τεχνίτης βάζει νερό στο στόμα του, το οποίο φυσά μέσα στο σωλήνα, και στη συνέχεια κλείνει το άκρο με τον αντίχειρά του. Ο ατμός που δημιουργείται βοηθά το φύσημα. (σ. 73 – 74)

6.Πότε και που εντοπίζεται η γενέτειρα του γυαλιού?

ΑΠ:Η γενέτειρα του γυαλιού δεν είναι γνωστή. Μερικοί ισχυρίζονται ότι κατασκευάστηκε στη Μεσοποταμία πριν από το 3000 π.Χ., άλλοι ότι ανακαλύφθηκε κατά τύχη κατά τη διάρκεια παραγωγής φαγεντιανής ή των υαλωμάτων των κεραμικών. Ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος συσχέτισε την παραγωγή γυαλιού με τον ποταμό Belus στη Φοινίκη. (σ. 74)

7. Ποιο είναι το μυκηναϊκό όνομα του γαλιού?

ΑΠ: Γραπτές πηγές στη μυκηναϊκή διάλεκτο μας πληροφορούν ότι το γυαλί ονομαζόταν «κυανός». (σ. 75)

Σημειωτέον ότι το γυαλί στους αρχαίους χρόνους είχε αποκλειστικά μπλε-πράσινο χρώμα.

8.  Πότε επινοήθηκε το φύσημα του γαλιού?

ΑΠ:Η τεχνική του φυσήματος του γυαλιού επινοήθηκε κατά τον 1^ο αιώνα π.Χ. (σ. 76)

9. Ποια μέθοδος παραγωγής γυαλιού παρήκμασε μετά την επινόηση της τεχνικής του φυσήματος?

ΑΠ:Μετά τις αρχές του 1^ου μ. Χ. τα αγγεία της τεχνικής του πυρήνα εξαφανίζονται λόγω της προτίμησης στις τεχνικές του φυσητού γυαλιού. (σ. 76)

10. Πως παραγόταν το άχρωμο γυαλί κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ?

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

11. Ποιες τεχνικές μορφοποίησης γυαλιού υπάρχουν?

ΑΠ: Η τεχνική του πυρήνα, η τεχνική του μωσαϊκού, η τεχνική της χύτευσης σε ανοιχτό καλούπι και η τεχνική του φυσήματος (ελεύθερα ή σε καλούπι). (σ. 72)

12. Ποια χαρακτηριστικά του ζεστού γυαλιού επιτρέπουν την μορφοποίησή του?

ΑΠ: Όσο το γυαλί είναι ζεστό, είναι μαλακό, ελατό, όλκιμο και πλαστικό, ώστε να μπορεί να χυτευτεί, να φυσηθεί , να πιεστεί και να τραβηχτεί. (σ. 70)

13. Που και πότε  επινοήθηκε η τεχνική του φυσητού γυαλιού και ποιεςοι συνέπειες του γεγονότος αυτού?

ΑΠ: Η τεχνική του φυσήματος του γυαλιού επινοήθηκε κατά τον 1^ο αιώνα π.Χ.πιθανόν στη Συρία.Η διάδοση αυτής της μεθόδου διευκόλυνε τη μαζική παραγωγή του γυαλιού το οποίο εξελίχθηκε σε φτηνό εμπόρευμα. Το γυαλί δεν ήταν πλέον είδος πολυτελείας αλλά υλικό καθημερινής χρήσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής το γυαλί χρησιμοποιήθηκε  για την κατασκευή κοσμημάτων, τζαμιώνπαραθύρων, λαμπών και καθρεφτών.Τέλος, η επινόηση της τεχνικής του φυσήματος συνέβαλε στην παρακμή της τεχνικής του πυρήνα. (σ. 76)

14. Ποιες ιδιαίτερες χρήσεις απέκτησε το γυαλί κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου?

ΑΠ:Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου το γυαλί χρησιμοποιήθηκε ως σημαντικό στοιχείο της διακόσμησης στα βιτρό των βυζαντινών εκκλησιών, ενώ πολύ συνηθισμένα  ήταν και τα κωνικά κύπελλα τα οποία ανηρτώντο με αλυσίδες (καντήλια) και χρησιμοποιούνταν ως λάμπες. Επίσης την περίοδο αυτή κατασκευάστηκαν εκπληκτικά γυάλινα σκεύη με θρησκευτικά σύμβολα με την τεχνική του ένθετου φύλλου χρυσού. (σ. 77)